Mỗi độ thu về, bên cạnh hương cốm xanh hay hồng chín đỏ, con rươi – loài sinh vật nghe tên có phần xa lạ nhưng lại góp mặt trong những món ngon khiến bao người mong ngóng. Với nhiều người miền Bắc, đặc biệt ở Hải Dương, Hải Phòng hay Hà Nội, rươi không chỉ là món ăn mà còn là “hương vị mùa thu” không thể thiếu. Từ chả rươi thơm lừng cho đến rươi kho, nem rươi… tất cả đều là những món ăn gắn liền với ký ức và văn hóa ẩm thực Việt.
Con rươi là gì? Đặc điểm sinh học và giá trị dinh dưỡng
Con rươi là một loài giun nhiều tơ thuộc họ Tylorrhynchus heterochaetus có hình dạng dài, thân mềm và màu nâu đỏ đặc trưng. Rươi sinh sống chủ yếu ở những vùng nước lợ, nơi có bùn cát pha lẫn phù sa như các bãi bồi ven sông, ven biển của khu vực miền Bắc Việt Nam, nổi bật nhất là ở Hải Dương, Hải Phòng, Thái Bình và Quảng Ninh.
Rươi có hàm lượng dinh dưỡng cao (Nguồn: Điện máy xanh)
Rươi có cấu tạo thân mềm, nhiều đoạn, lông tơ nhỏ giúp chúng di chuyển và lọc thức ăn trong lớp bùn. Khi đến mùa sinh sản, rươi nổi lên mặt nước vào ban đêm theo thủy triều. Đây cũng là thời điểm người dân thu hoạch rươi nhiều nhất.
Rươi chứa hàm lượng protein cao, ít béo, rất giàu các axit amin thiết yếu cùng nhiều khoáng chất như canxi, sắt, magie và vitamin nhóm B. Theo nghiên cứu, rươi là nguồn thực phẩm giàu dinh dưỡng giúp bổ máu, tăng cường sức khỏe và hỗ trợ hệ miễn dịch.
Nhờ những đặc điểm này, rươi được xem là “thần dược” trong ẩm thực Việt góp phần làm nên những món ăn đặc sản mùa thu được yêu thích.
Mùa rươi tháng mấy? Tại sao chỉ có vào mùa thu?
Một trong những câu hỏi thường gặp nhất khi nói về rươi là “mùa rươi tháng mấy?”. Rươi xuất hiện và phát triển mạnh trong một khoảng thời gian ngắn, đặc biệt chỉ vào mùa thu từ tháng 9 đến tháng 11 dương lịch (tương ứng với tháng 8 đến tháng 10 âm lịch). Thời điểm chính xác có thể thay đổi theo từng năm và khu vực nhưng phổ biến nhất là vào những ngày cuối tháng 8 đến đầu tháng 10 âm lịch.
Rươi xuất hiện chủ yếu vào mùa thu (Nguồn: Dân Việt)
Nguyên nhân rươi chỉ có vào mùa thu liên quan đến chu kỳ sinh sản và điều kiện khí hậu. Rươi thường nổi lên mặt nước khi nhiệt độ giảm xuống mức phù hợp, độ mặn và thủy triều đạt chuẩn. Lúc này, rươi cũng sinh sản để duy trì nòi giống.
Mùa rươi rất ngắn ngủi, chỉ kéo dài từ 20 đến 30 ngày. Vì vậy, đây cũng là thời điểm người dân miền Bắc thu hoạch được nhiều nhất để làm các món ăn truyền thống. Qua mùa thu, rươi sẽ biến mất và chỉ quay lại vào năm sau.
Giá rươi tươi hiện nay là bao nhiêu?
Do tính chất hiếm và chỉ xuất hiện trong một thời gian ngắn nên giá rươi tươi luôn là vấn đề được nhiều người quan tâm. Giá rươi thường biến động theo mùa, lượng cung cầu và chất lượng rươi.
- Trong mùa rươi (tháng 9-11): Giá rươi dao động khoảng từ 500.000 – 800.000 đồng/kg, đôi khi lên đến 1 triệu đồng/kg nếu rươi đặc biệt tươi, chất lượng.
- Ngoài mùa rươi: Rươi rất khó kiếm, nếu có thường là rươi đông lạnh với giá thấp hơn nhưng chất lượng không đảm bảo bằng rươi tươi mùa chính vụ.
Rươi được thu hoạch chủ yếu ở vùng Tứ Kỳ (Hải Dương), Thanh Hà, Thái Bình và một số vùng lân cận. Nguồn rươi tươi được các thương lái thu mua ngay khi đánh bắt, đảm bảo độ tươi và giữ được chất lượng cao nhất.
Rươi chủ yếu xuất hiện ở vùng Tứ Kỳ tỉnh Hải Dương (Nguồn: Checkin Việt Nam)
Cách sơ chế rươi sạch và an toàn
Rươi là thực phẩm tươi sống có thân mềm và dễ tanh nên khâu sơ chế rất quan trọng để đảm bảo an toàn vệ sinh, giữ được hương vị đặc trưng.
Các bước sơ chế rươi đúng cách:
- Rửa rươi bằng nước ấm (khoảng 50-60 độ C): Nước ấm giúp loại bỏ chất nhớt và lông tơ trên thân rươi mà không làm rươi bị nát hay chết quá nhanh. Người làm cần nhẹ nhàng rửa nhiều lần trong rây lọc hoặc rổ để rươi không bị vỡ vụn.
- Ngâm rươi với nước gừng hoặc rượu trắng: Đây là cách truyền thống giúp khử mùi tanh, đồng thời diệt khuẩn bề mặt rươi. Có thể ngâm khoảng 10-15 phút.
- Loại bỏ phần râu và các mảnh bẩn còn sót lại: Rươi có những phần râu nhỏ ở đầu nên dùng tay nhẹ nhàng loại bỏ để khi chế biến món ăn sẽ ngon hơn, không bị đắng hoặc quá tanh.
- Để rươi ráo nước hoặc ướp lạnh: Sau khi sơ chế nên để ráo hoặc cho vào ngăn mát tủ lạnh nếu chưa dùng ngay. Rươi rất dễ hỏng nếu để nhiệt độ thường quá lâu.
Việc sơ chế sạch sẽ không chỉ đảm bảo vệ sinh mà còn giữ lại được hương vị đặc trưng của rươi trong các món ăn.
Cách làm chả rươi Tứ Kỳ chuẩn vị truyền thống
Chả rươi Tứ Kỳ là món ăn đặc sản nổi tiếng nhất chế biến từ rươi, thể hiện sự khéo léo của người dân vùng đất Hải Dương. Món chả có vị thơm nồng của vỏ quýt, vị ngọt béo của rươi hòa quyện với thịt nạc và rau thơm.
Chả rươi là món ăn nổi tiếng của Hải Dương (Nguồn: VnExpress)
Nguyên liệu chuẩn bị:
- Rươi tươi đã sơ chế: 300g
- Thịt nạc vai xay: 100g
- Trứng gà ta: 2 quả
- Vỏ quýt khô băm nhỏ: 1 thìa cà phê
- Hành lá, thì là, lá lốt: Mỗi loại 1-2 cây, băm nhỏ
- Gia vị: Nước mắm ngon, tiêu xay, một chút mì chính (nếu thích)
Các bước thực hiện
- Trộn nguyên liệu: Cho rươi vào tô, trộn đều với thịt xay, trứng gà, hành lá, thì là, lá lốt và vỏ quýt khô. Nêm nước mắm, tiêu, mì chính sao cho vừa ăn.
- Đánh đều: Dùng đũa khuấy nhẹ tay để tránh làm nát rươi, đồng thời tạo độ kết dính và cấu trúc mềm mại.
- Chiên chả: Làm nóng dầu ăn trên chảo, múc từng muỗng nhỏ hỗn hợp rươi vào, chiên vàng đều 2 mặt. Độ nóng vừa phải giúp chả không bị cháy ngoài mà vẫn chín đều bên trong.
- Hoàn thành và thưởng thức: Chả rươi thường được ăn nóng, ăn kèm cơm hoặc bún và chấm với nước mắm chua ngọt hoặc mắm tôm. Vị béo ngậy, thơm dịu của chả sẽ khiến bạn nhớ mãi hương vị mùa thu.
Các món ngon khác từ rươi
Ngoài món chả rươi, người dân miền Bắc còn chế biến rất nhiều món ăn khác từ rươi. Mỗi món mang một hương vị và cách thưởng thức riêng biệt.
Rươi kho niêu đất
Món rươi kho với niêu đất đậm đà kết hợp với vỏ quýt, riềng, nghệ, khế chua và nước mắm ngon. Kho nhỏ lửa trong nhiều giờ đến khi nước kho cạn, rươi thấm đều gia vị. Món ăn có vị chua nhẹ, thơm mùi nghệ, rất đưa cơm.
Nem rươi
Nem rươi là món ăn hấp dẫn, gói rươi trộn với miến, mộc nhĩ, thịt băm, trứng rồi cuốn trong bánh đa nem, chiên giòn. Nem rươi thường ăn kèm rau sống và chấm nước mắm pha tỏi ớt.
Mắm rươi
Mắm rươi là món đặc sản truyền thống được ủ từ rươi tươi với muối, riềng, tỏi và ớt trong chum sành từ 10-15 ngày. Mắm rươi có vị mặn ngọt, mùi thơm nồng đặc trưng, thường dùng để chấm rau luộc hoặc làm gia vị cho các món ăn.
Rươi kho có hương vị thơm ngon đậm đà (Nguồn: Điện máy xanh)
Con rươi không chỉ là món ăn đặc sản mà còn là tinh hoa ẩm thực mùa thu của người miền Bắc. Khi hiểu được “mùa rươi tháng mấy”, biết cách sơ chế rươi sao cho sạch và an toàn cùng công thức làm chả rươi Tứ Kỳ chuẩn vị sẽ giúp bạn tự tin chế biến những món ngon tuyệt hảo, giữ gìn nét truyền thống văn hóa ẩm thực độc đáo của dân tộc. Nếu có cơ hội, bạn hãy một lần thưởng thức và tự tay làm chả rươi để cảm nhận trọn vẹn hương vị mùa thu qua từng miếng chả mềm, thơm, béo ngậy từ con rươi – đặc sản quý giá của đất Bắc nhé!
Xem thêm
.jpg)
.png)
