Các món xôi truyền thống vốn là một món ăn quen thuộc không chỉ trong các bữa ăn hàng ngày mà còn ở các dịp lễ Tết, cúng giỗ. Trong số đó, xôi xéo và xôi vò là hai cái tên thường xuyên được nhắc đến bởi mỗi món đều mang hương vị đặc trưng, cách chế biến độc đáo. Tuy nhiên không ít người vẫn thắc mắc: Tại sao gọi là xôi xéo xôi vò? Cùng giải đáp thắc mắc về hai món xôi này qua bài viết sau!
Tại sao gọi là xôi xéo xôi vò?
Người Hà Nội có thói quen gọi tên món ăn bằng những từ ngắn gọn, dễ nhớ. Và bao đời nay, “xôi xéo xôi vò” đã trở thành một phần không thể thiếu trong văn hóa ẩm thực của người dân nơi đây.
Nguồn gốc tên gọi “xôi xéo”
Xôi xéo thường được bán vào buổi sáng bởi các gánh hàng rong hoặc các quầy hàng nhỏ nằm nép mình nơi góc phố. Điểm đặc biệt dễ nhận ra của món xôi này là phần đậu xanh hấp chín được nắm lại thành từng khối, sau đó dùng dao cắt xéo thành từng lát mỏng phủ lên phần xôi nóng hổi. Chính từ thao tác này mà người ta gọi là xôi xéo, tức là xôi được rắc thêm đậu bằng cách “xéo” nhẹ nhàng từng lát.
Tại sao gọi là xôi xéo xôi vò? (Nguồn: Vinpearl)
Thao tác “xéo” đậu xanh giúp món ăn có sự kết hợp đồng đều giữa đậu xanh và gạo nếp dẻo thơm. Ngoài đậu xanh cắt mỏng, xôi xéo còn được thêm vào hành phi vàng ruộm giòn tan, thêm chút mỡ gà béo ngậy. Tất cả hòa quyện tạo nên một hương vị đặc trưng không lẫn với bất kỳ món xôi nào khác.
Bên cạnh đó, có ý kiến cho rằng tên gọi xôi xéo ra đời từ tiếng rao hoặc cách đọc chệch trong giao tiếp đời thường của người dân. Tuy nhiên, theo các tài liệu ẩm thực và những người làm nghề lâu năm, cách lý giải từ hành động "xéo đậu" vẫn là hợp lý và được công nhận rộng rãi nhất.
Nguồn gốc tên gọi “xôi vò”
Xôi vò lại ghi điểm nhờ vào cách chế biến tỉ mỉ để tạo nên từng hạt xôi tơi đều, không dính, ăn rất “đã miệng”. Điều đặc biệt ở xôi vò nằm ở công đoạn trộn và “vò” đậu xanh với gạo nếp - một kỹ thuật đòi hỏi sự kiên nhẫn và khéo léo
Tên gọi “xôi vò” cũng bắt nguồn từ chính công đoạn này. Sau khi gạo nếp được đồ chín và đậu xanh được hấp, giã nhuyễn, người làm xôi sẽ vò hai nguyên liệu này với nhau sao cho hạt xôi không vón cục, không dính tay. mỗi hạt đều bóng bẩy và thấm vị. "Vò" chính là yếu tố quyết định đến độ ngon và thành công của món ăn.
Tại sao gọi là xôi xéo xôi vò - Tên gọi “xôi xéo” bắt nguồn từ thao tác vò đậu xanh với gạo nếp (Nguồn: VnExpress)
Hướng dẫn cách làm xôi xéo
Để có được đĩa xôi xéo đúng kiểu Hà Nội, bạn chỉ cần chuẩn bị một số nguyên liệu cơ bản và thực hiện theo các bước dưới đây.
Nguyên liệu cần chuẩn bị:
- 1kg nếp cái hoa vàng
- 300g đỗ xanh cà vỏ
- 1 nhánh nghệ tươi (hoặc 1 thìa bột nghệ)
- 200g hành khô
- 1 bát con mỡ nước (mỡ gà càng ngon)
- 1 thìa cà phê muối
Các bước thực hiện:
- Bước 1: Chuẩn bị gạo nếp
Giã nghệ, pha với nước lấy màu vàng hanh. Ngâm nếp tối thiểu 8 giờ, sau đó vớt nếp, để ráo, trộn muối cho đậm đà.
- Bước 2 - Hấp xôi
Đun sôi nước dưới nồi hấp rồi mới đổ nếp vào chõ. Hấp đến gần chín thì đảo đều, nếu hạt hơi khô rưới thêm nửa bát nước rồi hấp tiếp đến khi hạt bóng dẻo. Khi gạo chín, rưới 1 thìa canh mỡ, đảo đều để xôi thơm và tạo độ bóng.
- Bước 3 - Làm đỗ xanh
Ngâm đỗ 3 giờ, hấp 20 - 25 phút đến chín bở, giã nhuyễn rồi nắm thành từng quả tròn vừa tay.
- Bước 4 - Phi hành
Hành khô thái lát ngang, sau đó đun mỡ cho nóng già thì cho hành vào phi lửa vừa, khi chuyển vàng nâu nhạt thì tắt bếp rồi vớt ra.
- Bước 5 - Hoàn thiện và trình bày
Xới xôi nóng vào đĩa, cầm nắm đỗ rồi dùng dao sắc cắt vát xéo từng lát mỏng phủ kín mặt xôi. Rưới 1 thìa mỡ phi hành và rắc hành phi giòn lên trên.
Hướng dẫn các bước làm xôi xéo (Nguồn: Báo Dân Việt)
Hướng dẫn cách làm xôi vò
Muốn xôi vò thật hoàn hảo, bạn đừng bỏ qua kỹ thuật hấp xôi hai lần. Dưới đây là hướng dẫn chi tiết để bạn có được món xôi vừa dẻo, vừa tơi.
Nguyên liệu cần chuẩn bị:
- 600g gạo nếp cái hoa vàng
- 300g đậu xanh đã bỏ vỏ
- 1/2 thìa cà phê muối
- 2-3 thìa canh mỡ gà (hoặc dầu ăn)
- 2 thìa canh đường (tùy khẩu vị)
Các bước thực hiện:
- Bước 1 - Ngâm và sơ chế nguyên liệu
Gạo nếp vo sạch và ngâm trong nước lạnh từ 6-8 tiếng hoặc qua đêm. Sau khi ngâm, để gạo thật ráo nước bằng cách trải ra rổ hoặc khăn sạch. Đậu xanh vo sạch và ngâm trong nước khoảng 4 tiếng. Sau đó, hấp chín đậu xanh khoảng 15-20 phút cho đến khi mềm.
- Bước 2 - Xay hoặc giã đậu xanh
Khi đậu xanh còn nóng, cho vào cối giã nhuyễn hoặc sử dụng máy xay để xay mịn.
- Bước 3 - Trộn gạo với đậu xanh
Trộn đều gạo nếp đã ráo nước với một nửa lượng đậu xanh đã xay nhuyễn và 1/4 thìa cà phê muối.
- Bước 4 - Hấp xôi lần thứ nhất
Đun sôi nước trong nồi hấp, sau đó cho hỗn hợp gạo và đậu xanh vào xửng, dàn đều và hấp trong khoảng 20 phút.
- Bước 5 - Thêm mỡ gà và đường
Sau khi hấp lần đầu, mở nắp nồi rồi thêm 1-2 thìa canh mỡ gà và 1 thìa canh đường vào xôi, trộn đều.
- Bước 6 - Hấp xôi lần thứ hai
Tiếp tục hấp xôi thêm 10-15 phút cho đến khi hạt nếp chín dẻo và tơi.
- Bước 7 - Trộn đậu xanh còn lại
Khi xôi còn nóng, thêm phần đậu xanh còn lại vào và trộn đều để hạt xôi tơi lên, không dính vào nhau.
Hướng dẫn các bước làm xôi vò (Nguồn: Tiki)
Như vậy, bài viết đã giúp bạn giải đáp thắc mắc: Tại sao gọi là xôi xéo xôi vò? Từ hành động “xéo” đậu cho đến kỹ thuật “vò” xôi tơi, mỗi cách chế biến đều nói lên sự khéo léo, tinh tế của người Việt. Hiểu được ý nghĩa sau những tên gọi bình dị ấy, chúng ta càng thêm yêu và trân trọng hơn mỗi món ăn quê nhà!
Xem thêm
Làm mới thực đơn bữa sáng với 5 cách nấu xôi lạc ngon bá cháy
.jpg)
.jpg)
.png)
.jpg)
