Lá é là gì mà lại xuất hiện trong cả y học lẫn ẩm thực Việt? Đây là một loại thảo mộc có hương thơm đặc trưng được dùng làm gia vị món ăn cũng như cải thiện, chữa bệnh từ lâu đời. Những công dụng của lá é như kháng khuẩn, hỗ trợ tiêu hóa hay giảm đau nhức đã được cả y học cổ truyền và hiện đại ghi nhận.
Đặc biệt, lá é chính là nguyên liệu không thể thiếu trong món lẩu gà lá é – một đặc sản nổi bật của vùng đất Phú Yên. Cùng khám phá chi tiết về lá é có tác dụng gì và cách sử dụng lá é qua bài viết dưới đây.
Lá é là gì? Đặc điểm và phân loại
Lá é còn được gọi là húng quế lông, thuộc họ bạc hà (Lamiaceae) có tên khoa học là Ocimum gratissimum. Cây là thực vật thân thảo, cao khoảng 0,5–1m, lá mọc đối, mép lá có răng cưa, hoa nhỏ màu trắng hoặc tím nhạt. Lá é có mùi thơm mạnh, vị cay nhẹ nên thường được dùng làm gia vị trong nấu ăn và làm thuốc trong y học cổ truyền.
Lá é có hương thơm và vị cay nhẹ (Nguồn: Nhà thuốc Long Châu)
Có hai loại lá é phổ biến:
- Lá é trắng: Thường được sử dụng trong món lẩu gà lá é, có mùi thơm nhẹ, vị cay dịu.
- Lá é tím: Có mùi thơm nồng hơn, có tác dụng thanh nhiệt, giải độc, trị ho,...
Lá é có tác dụng gì? Những lợi ích sức khỏe nổi bật
Nhiều người thắc mắc lá é có tác dụng gì và liệu chúng mang lại lợi ích gì cho sức khỏe. Câu trả lời cụ thể như sau:
Theo y học cổ truyền
Trong dân gian, lá é đã được sử dụng từ lâu như một vị thuốc quen thuộc. Y học cổ truyền ghi nhận nhiều công dụng đáng chú ý của loại cây này đối với sức khỏe con người.
Theo y học cổ truyền, lá é có vị cay, tính ấm, có tác dụng phát hãn, giải biểu, khu phong, lợi thấp, tán ứ, chỉ thống. Cây thường được dùng để chữa các bệnh như:
- Cảm mạo, sốt, đau đầu.
- Đau bụng, chướng bụng, ăn không tiêu.
- Phong thấp, đau nhức xương khớp.
- Viêm lợi, chảy máu chân răng, tưa lưỡi.
Lá é giúp cải thiện tình trạng đầy bụng chán ăn (Nguồn: Nhà thuốc Long Châu)
Theo y học hiện đại
Ngoài ứng dụng trong y học cổ truyền, lá é cũng được khoa học hiện đại nghiên cứu và chứng minh có chứa nhiều hoạt chất tốt cho sức khỏe. Dưới đây là một số lợi ích đáng chú ý:
- Kháng khuẩn và kháng viêm: Lá é có khả năng ức chế sự phát triển của vi khuẩn, hỗ trợ điều trị viêm răng và các bệnh lý khác.
- Chống oxy hóa: Chứa các chất chống oxy hóa mạnh như flavonoid giúp bảo vệ tế bào khỏi tác hại của gốc tự do, phòng ngừa ung thư.
- Hỗ trợ tiêu hóa: Giúp giảm đầy bụng, khó tiêu, cải thiện chức năng tiêu hóa.
- Kiểm soát đường huyết: Hỗ trợ kiểm soát lượng đường trong máu, phòng ngừa bệnh tiểu đường.
- Tốt cho tim mạch: Giảm hình thành cục máu đông, tăng lưu thông máu, bảo vệ tim mạch.
Cách sử dụng lá é trong đời sống
Lá é không chỉ là một nguyên liệu trong y học mà còn rất phổ biến trong đời sống ẩm thực hàng ngày.
Làm gia vị trong nấu ăn
Trong ẩm thực, lá é được xem là một loại rau thơm độc đáo giúp tăng hương vị và tạo điểm nhấn cho nhiều món ăn quen thuộc. Lá é thường được dùng để tạo hương vị cho các món ăn như:
- Lẩu gà lá é: Món ăn nổi tiếng với hương vị đặc trưng từ lá é.
- Canh, súp: Thêm lá é để tăng hương vị và hỗ trợ tiêu hóa.
- Muối é: Lá é giã nhuyễn với muối, ớt, tiêu dùng làm gia vị chấm.
Lá é được sử dụng để tăng hương vị cho món ăn (Nguồn: Pharmacity)
Pha trà
Ngoài vai trò gia vị, lá é còn được dùng để pha trà giúp thanh lọc cơ thể. Theo đó, lá é phơi khô, hãm với nước sôi để uống như trà giúp thanh nhiệt, giải độc, hỗ trợ tiêu hóa.
Làm thuốc
Các bài thuốc dân gian từ lá é vẫn được truyền lại đến nay nhờ công dụng đa dạng và dễ áp dụng. Lá é được sử dụng trong các bài thuốc dân gian để chữa cảm cúm, ho, đau đầu, viêm lợi, chướng bụng, ăn không tiêu.
Công thức các món ngon từ lá é
Một trong những cách tận dụng trọn vẹn hương vị và công dụng của lá é là chế biến thành các món ăn hấp dẫn. Dưới đây là một số công thức phổ biến và dễ thực hiện.
Lẩu gà lá é
Món lẩu gà lá é nổi tiếng với hương vị thơm ngon, cay nồng. Món ăn là sự kết hợp hoàn hảo giữa thịt gà mềm ngọt và lá é thơm lừng.
Lẩu gà lá é có hương vị thơm ngon (Nguồn: VnExpress)
Nguyên liệu:
- 1 con gà ta (khoảng 1,5kg).
- 300g lá é.
- 300g nấm bào ngư.
- 300g măng chua.
- 8 trái ớt xiêm xanh.
- Sả, hành tím, tỏi, chanh.
- Gia vị: Nước mắm, muối, đường, hạt nêm, tiêu.
Cách nấu:
- Gà làm sạch, chặt miếng vừa ăn.
- Giã nhuyễn một nửa phần lá é với tỏi, hành tím, ớt.
- Ướp gà với hỗn hợp trên cùng gia vị trong 30 phút.
- Phi thơm sả, hành, tỏi, cho gà vào xào săn.
- Thêm nước xương gà hoặc nước lọc vào, đun sôi.
- Cho măng chua, nấm vào nấu chín.
- Khi ăn, nhúng phần lá é còn lại vào nồi lẩu.
Muối é
Nếu bạn đang tìm kiếm một loại gia vị chấm mới lạ và hấp dẫn, muối é chắc chắn là lựa chọn đáng thử. Đây là món chấm đặc sản thường thấy trong các bữa lẩu.
Nguyên liệu:
- 3 thìa canh muối hạt.
- 5–6 lá é.
- 3–4 quả ớt hiểm.
- 1/2 thìa canh đường.
- 1/2 thìa canh tiêu xay.
- Nước cốt chanh.
Cách làm:
- Rang khô muối hạt.
- Giã nhuyễn lá é và ớt hiểm.
- Trộn hỗn hợp lá é, ớt với muối, đường, tiêu.
- Khi ăn, vắt nước cốt chanh vào, khuấy đều.
Từ một loại rau gia vị dân dã, lá é ngày càng được yêu thích nhờ mùi thơm đặc trưng cùng nhiều lợi ích sức khỏe. Qua bài viết, hi vọng bạn đã hiểu rõ lá é là gì, công dụng và cách dùng trong ẩm thực lẫn y học. Nếu bạn chưa từng thử món lẩu gà lá é, hãy tìm mua nguyên liệu và tự tay chế biến để cảm nhận trọn vẹn hương vị và công dụng tuyệt vời của loại lá đặc biệt này.
Xem thêm
.jpg)
.png)
