Thuốc lá điện tử được quảng bá như một giải pháp thay thế thuốc lá thông thường với mục tiêu giảm thiểu tác hại của khói thuốc đối với sức khỏe. Tuy nhiên, việc sử dụng thiết bị này cũng tiềm ẩn nhiều rủi ro, gây ra tranh cãi về hiệu quả cũng như mức độ an toàn. Bài viết sau đây sẽ cung cấp cái nhìn tổng quan về thiết bị này, từ cấu tạo, cơ chế hoạt động cho đến những tác động đối với sức khỏe và các quy định pháp lý liên quan.
Tìm hiểu thuốc lá điện tử là gì?
Để hiểu rõ hơn về thuốc lá điện tử, trước tiên cần nắm bắt khái niệm thuốc lá điện tử là gì và cách thức hoạt động của sản phẩm này.
Khái niệm cơ bản
Thuốc lá điện tử còn được gọi là vape hoặc e-cigarette vốn là một thiết bị sử dụng năng lượng từ pin để làm nóng dung dịch chứa nicotine cùng các chất phụ gia khác để tạo ra dạng hơi nước (aerosol) mà người dùng sẽ hít vào. Đây được xem là một phương pháp thay thế thuốc lá truyền thống với mục tiêu giảm thiểu khói thuốc và mùi hôi đặc trưng của thuốc lá thật.
Thuốc lá điện tử còn được gọi là vape hoặc e-cigarette (Nguồn: Vinmec)
Cấu tạo của thuốc lá điện tử
Một thiết bị thuốc lá điện tử thường bao gồm các bộ phận chính sau đây:
- Pin sạc: Cung cấp năng lượng cho thiết bị.
- Bộ phận đốt (coil): Làm nóng dung dịch khi có dòng điện chạy qua.
- Buồng chứa tinh dầu (pod hoặc cartomizer): Nơi chứa dung dịch nicotine và hương liệu.
- Đầu hút (mouthpiece): Vị trí để người dùng đưa thiết bị lên miệng và hít hơi.
Khi người dùng khởi động thiết bị, pin truyền điện đến bộ phận coil để làm nóng tinh dầu, chuyển hóa thành hơi và đưa hít trực tiếp vào phổi.
Thành phần trong dung dịch của thuốc lá điện tử
Dung dịch được sử dụng trong thiết bị (gọi là e-liquid hoặc vape juice) có thể chứa các thành phần như:
- Nicotine: Là hoạt chất gây nghiện tương tự như trong thuốc lá truyền thống.
- Propylene glycol (PG) và glycerin thực phẩm (VG): Hai hợp chất tạo khói và giúp giữ ẩm, phổ biến trong ngành thực phẩm.
- Hương liệu tổng hợp: Tạo ra nhiều mùi vị khác nhau như bạc hà, trái cây, cà phê,...
Tuy nhiên, nghiên cứu cho thấy trong khói thuốc vẫn còn chứa nhiều chất độc hại như kim loại nặng (thiếc, chì), aldehyde, hợp chất hữu cơ bay hơi và chất có khả năng gây ung thư.
Trong khói thuốc vẫn còn chứa nhiều chất độc hại (Nguồn: VTV)
Tác động của thuốc lá điện tử đối với sức khỏe
Thuốc lá điện tử, mặc dù được quảng bá là một giải pháp thay thế "an toàn hơn" so với thuốc lá truyền thống nhưng thực tế vẫn tiềm ẩn nhiều nguy cơ đối với sức khỏe con người. Dưới đây là những tác động tiêu cực của sản phẩm này đến các hệ cơ quan trong cơ thể:
Ảnh hưởng đến hệ hô hấp
Thuốc lá điện tử có thể gây ra nhiều vấn đề nghiêm trọng cho hệ hô hấp. Các hóa chất tạo hương vị như diacetyl có liên quan đến bệnh viêm tiểu phế quản - một dạng tổn thương phổi nghiêm trọng. Người dùng có thể gặp các triệu chứng như ho, khó thở, tức ngực và giảm chức năng hô hấp. Nhiều nghiên cứu đã ghi nhận tình trạng tổn thương phổi cấp tính sau một thời gian sử dụng thiết bị này.
Gây hại cho hệ tim mạch
Nicotine trong thuốc lá điện tử có thể làm tăng huyết áp và nhịp tim, từ đó ảnh hưởng đến hoạt động của hệ tim mạch. Sử dụng lâu dài có thể làm tăng nguy cơ mắc các bệnh như xơ vữa động mạch, nhồi máu cơ tim hoặc đột quỵ. Một số nghiên cứu còn chỉ ra rằng việc sử dụng thuốc lá điện tử có thể gây hình thành huyết khối.
Nicotine trong thuốc lá điện tử có thể làm tăng huyết áp và nhịp tim (Nguồn: Phổ Yên)
Ảnh hưởng đến hệ thần kinh
Nicotine không chỉ gây nghiện mà còn tác động tiêu cực đến hệ thần kinh trung ương, đặc biệt ở thanh thiếu niên - đối tượng có não bộ chưa phát triển hoàn thiện. Việc tiếp xúc thường xuyên với nicotine có thể ảnh hưởng đến khả năng học tập, trí nhớ và kiểm soát hành vi. Ngoài ra, thuốc lá điện tử còn liên quan đến các triệu chứng như mất ngủ, lo âu và dễ bị kích động.
Tác động đến hệ tiêu hóa
Một số người sử dụng thuốc lá điện tử có xuất hiện các triệu chứng như buồn nôn, đau bụng, tiêu chảy, thậm chí xuất huyết đường tiêu hóa. Ở những trường hợp nặng, sản phẩm này có thể góp phần gây ra viêm loét đại tràng hoặc rối loạn tiêu hóa kéo dài.
Làm tăng nguy cơ ung thư
Hơi từ thuốc lá điện tử có thể chứa nhiều hợp chất gây hại như formaldehyde, acrolein, niken và chì - những chất có khả năng gây đột biến ADN và hình thành tế bào ung thư. Dù mức độ phơi nhiễm có thể thấp hơn thuốc lá truyền thống nhưng nguy cơ vẫn tồn tại, đặc biệt khi sử dụng trong thời gian dài.
Hơi từ thuốc lá điện tử có thể làm tăng nguy cơ ung thư (Nguồn: Báo Dân Trí)
Nguy cơ dẫn đến lạm dụng chất cấm
Một thực trạng đáng lo ngại là thiết bị điện tử này bị lạm dụng để sử dụng các chất cấm như cần sa hoặc ma túy tổng hợp. Việc này không chỉ gây tổn hại nghiêm trọng đến sức khỏe thể chất và tinh thần mà còn gây ảnh hưởng xấu đến trật tự xã hội, đặc biệt trong môi trường học đường và giới trẻ.
Ảnh hưởng đến người xung quanh
Hơi thở ra từ người hút thuốc vẫn chứa nicotine và các hạt siêu mịn có thể ảnh hưởng đến người xung quanh, đặc biệt là trẻ em, người già và phụ nữ mang thai. Những người hít phải "khói thuốc thụ động" có nguy cơ mắc các vấn đề hô hấp và tim mạch không kém gì người hút trực tiếp.
Nguy cơ cháy nổ và chấn thương
Thiết bị thuốc lá điện tử, đặc biệt là các sản phẩm kém chất lượng có thể gặp sự cố như cháy nổ pin, gây bỏng nghiêm trọng ở miệng, mặt hoặc tay. Trên thế giới đã ghi nhận hàng ngàn ca chấn thương liên quan đến sự cố do thiết bị này gây ra, trong đó có cả trường hợp để lại di chứng vĩnh viễn.
Thuốc lá điện tử có thể gặp sự cố cháy nổ pin (Nguồn: Medinet)
Quy định pháp lý về thuốc lá điện tử tại Việt Nam
Theo Nghị quyết số 173/2024/QH15 của Quốc hội, từ ngày 14/01/2025, Việt Nam chính thức cấm sản xuất, kinh doanh, nhập khẩu, vận chuyển, tàng trữ và sử dụng thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng, shisha, bóng cười và các chất gây nghiện khác. Các hành vi vi phạm quy định này sẽ bị xử lý theo các mức độ khác nhau:
- Hành chính: Phạt tiền từ 1.000.000 đồng đến 100.000.000 đồng đối với cá nhân và từ 2.000.000 đồng đến 200.000.000 đồng đối với tổ chức vi phạm.
- Hình sự: Theo Bộ luật Hình sự, tội sản xuất, buôn bán hàng cấm có thể bị phạt tiền từ 100 triệu đến 1 tỷ đồng hoặc phạt tù từ 1 đến 5 năm. Tội tàng trữ, vận chuyển hàng cấm có thể bị phạt tiền từ 50 triệu đến 300 triệu đồng hoặc phạt tù từ 6 tháng đến 3 năm.
Tuy nhiên, một số chuyên gia pháp lý cho rằng mức phạt hiện tại còn thấp và chưa đủ sức răn đe, đặc biệt đối với hành vi sử dụng thiết bị này do chưa có chế tài xử lý cụ thể.
Thuốc lá điện tử bị cấm kinh doanh và sử dụng ở Việt Nam từ ngày 14/01/2025 (Nguồn: Báo Tuổi Trẻ)
Thuốc lá điện tử không phải là một giải pháp an toàn cho việc cai thuốc lá. Mặc dù có thể giúp giảm tiếp xúc với một số chất độc hại nhưng việc sử dụng thiết bị điện tử này vẫn tiềm ẩn nhiều nguy cơ đối với sức khỏe. Do vậy, người dân, đặc biệt giới trẻ cần nâng cao nhận thức, tránh xa các sản phẩm này để bảo vệ sức khỏe bản thân và cộng đồng.
Xem thêm
.jpg)
.png)
