COVID-19 tái bùng phát: Người dân cần làm gì để bảo vệ mình và cộng đồng?

Trong thời gian gần đây, dịch COVID-19 tái bùng phát tại Việt Nam đang có dấu hiệu gia tăng trở lại, đặc biệt tại các đô thị lớn như TP.HCM và Hà Nội. Mặc dù không còn gây hoang mang như những năm đầu đại dịch, song các chuyên gia cảnh báo người dân không nên chủ quan, nhất là trong bối cảnh xuất hiện các biến thể mới và tỷ lệ tiêm nhắc lại thấp.

Tình hình dịch COVID-19 hiện nay tại Việt Nam tính đến tháng 5/2025

Theo thông tin từ Bộ Y tế, từ đầu năm 2025 đến giữa tháng 5, Việt Nam đã ghi nhận 148 ca mắc COVID-19 tại 27 tỉnh thành. Riêng trong tuần gần nhất, số ca mắc tăng 3,3 lần so với tuần trước đó, với trung bình 20–25 ca mỗi tuần.

Một số địa phương ghi nhận số ca tăng cao do COVID-19 tái bùng phát:

• TP.HCM: Tính đến ngày 16/5, đã ghi nhận 51 ca mắc COVID-19, trong đó có 29 ca điều trị nội trú. 

• Hà Nội: Trong tuần qua, thành phố ghi nhận 23 ca mắc mới, nâng tổng số ca từ đầu năm 2025 lên 37 ca. 

• Bà Rịa - Vũng Tàu: Ghi nhận 5 ca mắc trong vòng một tuần.

Hiện chưa có trường hợp tử vong, song nhiều chuyên gia nhận định đây là dấu hiệu cần theo dõi chặt chẽ. Theo PGS.TS Trần Đắc Phu (Nguyên Cục trưởng Cục Y tế Dự phòng – Bộ Y tế):

“Mặc dù COVID-19 đang ở mức độ nhẹ, nhưng nhóm có nguy cơ cao như người già, người bệnh nền, phụ nữ mang thai vẫn cần theo dõi sát. Cần test nhanh nếu có triệu chứng để phát hiện sớm và tránh lây lan.”

Nguy cơ dịch COVID-19 tái bùng phát tại Việt Nam

Bộ Y tế cũng ra văn bản yêu cầu các địa phương:

• Chuẩn bị kế hoạch thu dung, điều trị cho các nhóm nguy cơ cao.

• Đẩy mạnh tiêm vaccine nhắc lại, đặc biệt nhóm người cao tuổi, bệnh nền.

• Tuyên truyền người dân thực hiện 2K (khẩu trang – khử khuẩn).

Sự xuất hiện của biến thể mới: Biến thể phụ XEC của Omicron

Biến thể phụ XEC, thuộc dòng Omicron, hiện đang lây lan nhanh tại nhiều quốc gia châu Á, bao gồm Trung Quốc, Singapore, và Thái Lan – nơi ghi nhận sự gia tăng đột biến các ca nhiễm từ tháng 4/2025.

Biến thể XEC là gì?

Biến thể XEC là một tổ hợp tái tổ hợp giữa hai biến thể phụ trước đó là BA.2 và BA.5, thuộc dòng Omicron. Đây là hiện tượng virus trao đổi gen khi đồng nhiễm trong cơ thể, tạo ra một biến thể lai có đặc tính lây lan mạnh hơn nhưng đa số gây triệu chứng nhẹ.

Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), biến thể XEC chưa được xếp vào nhóm đáng lo ngại (Variant of Concern) nhưng vẫn cần giám sát khi COVID-19 tái bùng phát vì có tốc độ lây nhanh hơn Omicron gốc khoảng 20–30%.

Biến thể XEC không đáng lo ngại như biến thể Delta

Tình hình tại một số quốc gia

COVID-19 tái bùng phát tại một số quốc gia Châu Á với nhiều con số đáng lo ngại:

• Trung Quốc: Báo cáo của CDC Trung Quốc tháng 5/2025 cho thấy biến thể XEC chiếm hơn 75% số ca mắc mới.

• Singapore: Ghi nhận hơn 25.900 ca nhiễm chỉ trong tuần đầu tháng 5 – gấp đôi tuần trước đó, với phần lớn nhiễm XEC.

• Thái Lan: Bộ Y tế Thái cảnh báo số ca đang “tăng vọt sau dịp Tết Songkran”, phần lớn là do XEC.

Triệu chứng và khả năng gây bệnh

Đa số người nhiễm XEC có triệu chứng giống cảm cúm:

• Ho khan, sốt nhẹ, mệt mỏi, đau cơ

• Ít trường hợp mất vị giác/khứu giác như trước

• Thời gian ủ bệnh ngắn hơn, khoảng 2–3 ngày

Dù có tốc độ lây lan nhanh, nhưng theo bác sĩ Leong Hoe Nam từ Singapore), biến thể này ít có khả năng gây biến chứng nặng trừ khi bệnh nhân thuộc nhóm nguy cơ cao như người cao tuổi và người có bệnh nền.

Làm gì để phòng tránh dịch Covid-19 quay trở lại?

Trước nguy cơ dịch COVID-19 tái bùng phát do sự xuất hiện của các biến thể mới như XEC và tốc độ lây lan nhanh trong cộng đồng, mỗi cá nhân và tổ chức cần chủ động thực hiện các biện pháp phòng ngừa theo khuyến cáo từ Bộ Y tế và Tổ chức Y tế Thế giới. Dưới đây là những khuyến nghị cụ thể:

Tiếp tục đeo khẩu trang đúng cách

• Đeo khẩu trang tại nơi công cộng, đặc biệt là các không gian kín như siêu thị, trung tâm thương mại, thang máy, phương tiện giao thông công cộng.

• Ưu tiên sử dụng khẩu trang y tế hoặc khẩu trang đạt chuẩn, che kín mũi và miệng.

• Thay khẩu trang mỗi ngày, tránh tái sử dụng khẩu trang dùng một lần.

Khuyến khích người dân đeo khẩu trang ở nơi công cộng

Tăng cường rửa tay và vệ sinh cá nhân

• Rửa tay thường xuyên bằng xà phòng và nước sạch, đặc biệt sau khi đi ra ngoài, trước khi ăn và sau khi sử dụng nhà vệ sinh.

• Nếu không có nước, sử dụng dung dịch sát khuẩn tay chứa cồn (ít nhất 60%).

• Hạn chế đưa tay lên mặt, đặc biệt là mắt, mũi, miệng.

Tránh tụ tập đông người, giữ khoảng cách nơi công cộng

• Hạn chế tham gia các sự kiện đông người không cần thiết, đặc biệt trong không gian kín hoặc thông gió kém.

• Giữ khoảng cách tối thiểu 1–2 mét với người khác khi giao tiếp nơi công cộng.

• Ưu tiên làm việc trực tuyến hoặc linh hoạt khi có dấu hiệu bùng phát dịch.

Theo dõi sức khỏe hằng ngày và đi khám khi có triệu chứng

• Chủ động theo dõi các triệu chứng như ho, sốt, đau họng, mệt mỏi, mất vị giác/khứu giác.

• Nếu có dấu hiệu nghi ngờ, cần cách ly tại nhà và liên hệ cơ sở y tế gần nhất để được tư vấn và xét nghiệm kịp thời.

• Tránh tự điều trị khi chưa có chỉ định chuyên môn.

Tiêm nhắc lại vaccine nếu thuộc nhóm nguy cơ

• Người cao tuổi, người có bệnh nền mãn tính, phụ nữ mang thai và nhân viên y tế nên cập nhật mũi tiêm nhắc lại theo khuyến cáo.

• Theo Bộ Y tế Việt Nam, việc tiêm nhắc lại giúp duy trì miễn dịch cộng đồng và hạn chế nguy cơ biến chứng nặng khi nhiễm các biến thể mới.

Cập nhật thông tin từ nguồn chính thống

• Theo dõi thường xuyên thông tin từ Bộ Y tế, Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), và Trung tâm Kiểm soát bệnh tật (CDC) về việc COVID-19 tái bùng phát.

• Không chia sẻ hoặc lan truyền các thông tin chưa được kiểm chứng, gây hoang mang trong cộng đồng.

Việc COVID-19 tái bùng phát như XEC tại nhiều quốc gia châu Á – trong đó có những ca bệnh được ghi nhận ở Việt Nam – là lời nhắc nhở rằng chúng ta không được phép chủ quan. Việc chủ động cập nhật thông tin, nâng cao ý thức phòng dịch và tuân thủ các biện pháp bảo vệ cá nhân không chỉ là trách nhiệm với bản thân mà còn là hành động thiết thực để bảo vệ cộng đồng.