Chất xơ ADF và NDF là gì?

Trong lĩnh vực dinh dưỡng chăn nuôi, khái niệm về chất xơ không chỉ đơn thuần như trong thực phẩm con người tiêu thụ. Ở đây, hai chỉ số xơ đặc biệt quan trọng là ADF và NDF lại mang ý nghĩa quyết định đến khả năng tiêu hóa, năng suất vật nuôi và chất lượng thức ăn. Nếu bạn từng nghe đến cụm từ “xơ ADF và NDF là gì” nhưng vẫn còn thấy mơ hồ thì bài viết này sẽ giúp bạn hiểu tường tận, dễ hình dung và áp dụng được trong thực tế.

Tìm hiểu chất xơ ADF và NDF là gì?

Để hiểu đầy đủ về “xơ ADF và NDF là gì”, bạn cần phân biệt rõ từng loại xơ này bởi dù cùng là thành phần không tiêu hóa của thực vật nhưng chức năng và ảnh hưởng của chúng lại khác nhau rõ rệt. 

Chất xơ ADF là gì?

ADF (Acid Detergent Fiber) là phần xơ còn lại sau khi mẫu thức ăn được xử lý bằng dung dịch acid. Thành phần chính của ADF gồm lignin và cellulose rất khó hoặc gần như không thể tiêu hóa được, đặc biệt đối với các loài động vật nhai lại như bò, trâu. Vì vậy, ADF càng cao thì thức ăn càng khó tiêu hóa, đồng nghĩa với việc giá trị năng lượng thực tế mà vật nuôi hấp thụ được sẽ giảm xuống.

Chỉ số ADF thường được sử dụng để đánh giá mức độ tiêu hóa và năng lượng có sẵn trong các loại thức ăn thô như cỏ, rơm, bã mía,… Đây là thông số cực kỳ quan trọng trong việc xây dựng khẩu phần, nhất là với những vật nuôi cần nhiều năng lượng như bò sữa đang trong giai đoạn cho sữa cao điểm.

Chất xơ ADF có trong thức ăn thô như rơm, cỏ, bã mía,... (Ảnh: Impaper)

Ngoài ra, không nên loại bỏ hoàn toàn chất xơ ADF ra khỏi khẩu phần. Một mức ADF hợp lý sẽ hỗ trợ hoạt động của hệ vi sinh vật dạ cỏ và thúc đẩy sự lên men có lợi trong hệ tiêu hóa. 

Chất xơ NDF là gì?

NDF (Neutral Detergent Fiber) là tổng lượng xơ trong thức ăn thô gồm hemicellulose, cellulose và lignin. Đây là phần xơ cấu trúc chiếm tỷ lệ lớn nhất trong thành tế bào thực vật, ảnh hưởng trực tiếp đến thể tích thức ăn trong dạ dày của vật nuôi. Khi chỉ số NDF tăng cao, cảm giác no đến nhanh, khiến vật nuôi ăn ít lại – dù năng lượng chưa đủ.

Khác với ADF, chỉ số NDF phản ánh khả năng “làm đầy” nguyên liệu thô trong hệ tiêu hóa. Vì vậy, nếu bạn đang đặt câu hỏi xơ ADF và NDF là gì thì có thể hiểu đơn giản: NDF liên quan đến “lượng ăn vào”, còn ADF liên quan đến “mức độ tiêu hóa”.

Chất xơ NDF ảnh hưởng tới khả năng chứa của dạ dày của vật nuôi (Ảnh: Thiên Quân)

Trong khẩu phần lý tưởng, mức NDF cần được duy trì ở một khoảng phù hợp tùy theo loài vật và mục đích nuôi. Ví dụ, bò sữa trong giai đoạn khai thác cao nên có khẩu phần với NDF dao động từ 28 - 34% để vừa đảm bảo lượng ăn vào tốt, vừa không khiến vật nuôi bị no nhanh. Nếu vượt mức, dù khẩu phần có giàu năng lượng thì vật nuôi cũng không ăn đủ, từ đó làm giảm hiệu quả nuôi dưỡng.

So sánh sự khác biệt giữa ADF và NDF

Để bạn dễ hình dung hơn về "xơ ADF và NDF là gì" dưới đây là bảng so sánh ngắn gọn và dễ nhớ:

Cả hai chỉ số này cần được phối hợp phân tích để đánh giá toàn diện chất lượng thức ăn, đặc biệt với bò sữa và bò thịt là hai đối tượng “nhạy cảm” với sự thay đổi khẩu phần thô xanh.

Vai trò và ảnh hưởng của xơ ADF và NDF là gì?

Chắc hẳn bạn sẽ thắc mắc 2 loại xơ này có ảnh hưởng thực sự rõ ràng đến vật nuôi hay không? Câu trả lời là có và ảnh hưởng của chúng khá rõ rệt.

Ảnh hưởng của ADF đến khả năng tiêu hóa

Khi khẩu phần ăn có tỷ lệ ADF cao, khả năng tiêu hóa của vật nuôi thường giảm. Điều này xuất phát từ việc lignin – một thành phần chính của ADF  gần như không tiêu hóa được, kể cả với các vi sinh vật dạ cỏ.

• Thức ăn có ADF cao thường khiến quá trình tiêu hóa chậm hơn.
• Giá trị năng lượng thu được thấp hơn, vật nuôi cần ăn nhiều hơn để đạt cùng mức năng lượng.

Đây là lý do vì sao trong khẩu phần nuôi bò sữa, người ta đặc biệt chú ý kiểm soát mức ADF vừa đủ để hỗ trợ hệ tiêu hóa nhưng không được quá cao làm giảm năng suất sữa.

Trong khẩu phần nuôi bò sữa, mức ADF vừa đủ để hỗ trợ hệ tiêu hóa nhưng không được quá cao làm giảm năng suất sữa. (Ảnh: Thiên Quân)

Ảnh hưởng của NDF đến lượng ăn vào

NDF không trực tiếp phản ánh độ tiêu hóa nhưng lại ảnh hưởng đến “mức no" của vật nuôi. Nói cách khác, NDF càng cao thì động vật sẽ càng nhanh no.

• Nếu NDF thấp, vật nuôi có thể ăn nhiều hơn, tăng hấp thụ dinh dưỡng.
• Nếu NDF quá cao, lượng thức ăn vào giảm, dẫn đến suy giảm tăng trưởng hoặc sản lượng.

Đặc biệt với bò, NDF ở mức từ 28 - 34% trong khẩu phần là lý tưởng để đảm bảo vật nuôi ăn đủ mà không bị quá no quá sớm.

FAQ - Câu hỏi thường gặp về chủ đề xơ ADF và NDF là gì

• Làm sao để biết thức ăn có ADF hay NDF cao?

Bạn cần gửi mẫu đến phòng thí nghiệm chuyên phân tích thức ăn chăn nuôi. Hiện nay, một số máy phân tích cận hồng ngoại (NIR) có thể cho kết quả nhanh chóng, chính xác.

• Tỷ lệ ADF và NDF bao nhiêu là tốt?

Tùy vào từng loại vật nuôi. Với bò sữa, ADF lý tưởng khoảng 19 - 21%, còn NDF từ 28 - 34%. Tuy nhiên cần cân đối thêm các thành phần khác trong khẩu phần.

• Có nên thay thế hoàn toàn thức ăn tinh bằng thức ăn thô nếu NDF thấp?

Không nên. Mặc dù NDF thấp giúp vật nuôi ăn nhiều hơn nhưng cần đảm bảo cân bằng dinh dưỡng, năng lượng và protein. Thức ăn tinh vẫn rất cần thiết, đặc biệt trong giai đoạn nuôi vỗ béo hoặc cho sữa.

Hi vọng qua bài viết này, bạn đã hiểu rõ hơn xơ ADF và NDF là gì, vai trò và ứng dụng thực tế của chúng trong dinh dưỡng chăn nuôi. Dù là người mới bắt đầu hay đã có kinh nghiệm, việc hiểu và áp dụng đúng hai chỉ số này sẽ giúp bạn tối ưu hóa khẩu phần, cải thiện năng suất và tiết kiệm chi phí đáng kể. Đừng quên luôn phân tích kỹ nguồn thức ăn và điều chỉnh linh hoạt theo từng thời điểm để đạt hiệu quả cao nhất nhé!

Xem thêm:

Rau cải ngọt có tốt không? 6 món ngon từ cải ngọt dễ làm tại nhà

Làm thế nào để bảo quản rau củ mùa hè luôn tươi ngon?