Trong kho tàng dược liệu của Việt Nam, cây hoàn ngọc và cây xương khỉ là hai loài thảo dược được biết đến với nhiều công dụng chữa bệnh. Tuy nhiên do tên gọi và hình dáng có nhiều điểm tương đồng nên nhiều người thường nhầm lẫn giữa hai loại cây này. Bài viết sau đây sẽ giúp bạn phân biệt rõ ràng cây hoàn ngọc và cây xương khỉ khác nhau như thế nào dựa trên đặc điểm hình thái, thành phần hóa học và công dụng chữa bệnh.
Đặc điểm hình thái của cây hoàn ngọc
Cây hoàn ngọc là một loại cây bụi lâu năm, có hai loại phổ biến là hoàn ngọc trắng (Pseuderanthemum bracteatum) và hoàn ngọc đỏ (Pseuderanthemum palatiferum Radlk). Cây thường cao từ 0,6 đến 2 mét. Khi còn non, thân cây mảnh, trơn bóng, có màu vàng hồng nhạt.
Hình ảnh cây hoàn ngọc (Nguồn: Mộc Nhiên Farm)
Lá cây hoàn ngọc thuộc dạng lá đơn, mọc đối xứng hai bên thân, có cuống dài. Phiến lá có hình mũi mác, mép lá nguyên, màu sắc thay đổi theo độ tuổi của lá. Lá non của hoàn ngọc đỏ thường có màu nâu hoặc vàng đỏ nhạt, mặt lá phủ lớp lông mịn. Khi trưởng thành, lá chuyển sang màu xanh đậm, mặt dưới có màu nhạt hơn. Hoa thường mọc ở nách lá hoặc đầu cành, cánh hoa màu trắng pha sắc tím nhạt.
Cây hoàn ngọc còn được dân gian gọi bằng nhiều cái tên như cây con khỉ, cây xuân hoa, nhật nguyệt, cây mặt quỷ, tu lình hay trạc mã.
Đặc điểm hình thái của cây xương khỉ
Cây xương khỉ có tên khoa học là Clinacanthus nutans, là một loài cây thân thảo thuộc họ Ô rô, thường cao khoảng 2 đến 2,5 mét. Thân cây thon nhỏ, có hình trụ, mọc thẳng và mang màu xanh lục tươi.
Hình ảnh cây xương khỉ (Nguồn: YouMed)
Lá cây mọc đối, hình dáng giống chiếc mác với đầu lá nhọn và phần gốc thuôn tròn, chiều dài khoảng 8-12cm, rộng từ 4-6cm, toàn bộ lá phủ màu xanh lục đậm. Hoa của cây thường có màu đỏ hoặc hồng, hình dáng giống hình chùy, các cánh hoa dạng ống, dài khoảng 3,5cm và thường rũ xuống tạo thành chùm nhỏ.
Cây xương khỉ còn được biết đến với nhiều tên gọi dân gian khác như cây bìm bịp, cây mảnh cộng hay cây bách giải, tùy theo từng vùng miền.
Vì sao có sự nhầm lẫn giữa cây hoàn ngọc và cây xương khỉ?
Cây xương khỉ và cây hoàn ngọc là hai loài hoàn toàn khác nhau cả về đặc điểm hình thái lẫn công dụng trong y học. Tuy nhiên, do tên gọi trong dân gian có phần giống nhau nên nhiều người thường nhầm lẫn giữa hai loại cây này.
Cụ thể, cây hoàn ngọc còn được biết đến với tên gọi khác là “cây con khỉ”. Trong khi đó, cây xương khỉ lại có tên riêng là “xương khỉ”. Chính điểm tương đồng trong từ “khỉ” ở tên gọi của cả hai loài đã dẫn đến sự hiểu nhầm rằng chúng là một.
Mặc dù hình dạng lá của chúng thoạt nhìn khá giống nhau nhưng nếu quan sát kỹ bạn sẽ dễ dàng nhận thấy các điểm khác biệt như màu sắc, kích thước và cách mọc của lá. Vì vậy, bạn cần phân biệt rõ giữa cây xương khỉ và cây hoàn ngọc để tránh sử dụng sai, ảnh hưởng đến hiệu quả điều trị và sự an toàn sức khỏe.
Phân biệt giữa cây hoàn ngọc và cây xương khỉ (Nguồn: Youtube)
Cây hoàn ngọc và cây xương khỉ khác nhau như thế nào về thành phần hóa học?
Các nghiên cứu cho thấy trong cây hoàn ngọc có chứa flavonoid, saponin, sterol thực vật, carotenol, axit hữu cơ và các chất chống oxy hóa. Những thành phần này mang lại tác dụng kháng viêm, kháng khuẩn, hỗ trợ miễn dịch và chống lại quá trình oxy hóa tế bào.
Trong khi đó, cây xương khỉ lại chứa hàm lượng lớn flavonoid, glycosid, tanin, vitamin và khoáng chất có lợi. Những hợp chất này đóng vai trò quan trọng trong việc cải thiện chức năng gan, tăng cường đề kháng, làm mát gan và hỗ trợ điều trị các bệnh lý nội tạng.
Cây hoàn ngọc và cây xương khỉ khác nhau như thế nào về công dụng chữa bệnh?
Trong khi đó, cây hoàn ngọc thường được dùng trong các trường hợp:
- Hỗ trợ điều trị rối loạn tiêu hóa; viêm loét dạ dày, tá tràng; xuất huyết đường tiêu hóa, trĩ nội.
- Giúp cầm máu, làm lành các vết loét ngoài da.
- Hỗ trợ điều trị các bệnh lý như gan nhiễm mỡ, u xơ, tiểu đường, cao huyết áp.
- Có khả năng ức chế sự phát triển của khối u.
- Giảm triệu chứng đau dạ dày, cải thiện các vấn đề về đường ruột.
Cây xương khỉ được ứng dụng trong việc hỗ trợ điều trị nhiều loại bệnh khác nhau, cụ thể như:
- Hỗ trợ cải thiện các bệnh lý ung thư như ung thư gan, ung thư phổi, ung thư vú...
- Hỗ trợ điều trị các bệnh về gan như viêm gan, xơ gan mãn tính, vàng da.
- Giúp giảm triệu chứng phong thấp, đau nhức xương khớp.
- Thúc đẩy quá trình phục hồi, làm liền xương nhanh hơn sau chấn thương.
- Có tác dụng thanh nhiệt, giải độc, làm mát cơ thể.
Cây hoàn ngọc và cây xương khỉ khác nhau như thế nào, theo đó có thể hỗ trợ điều trị viêm loét dạ dày (Nguồn: Báo Tuổi Trẻ)
Cây hoàn ngọc và cây xương khỉ khác nhau như thế nào về cách dùng?
Cây hoàn ngọc có thể đắp ngoài da hoặc dùng theo đường uống. Đối với đường uống, cây hoàn ngọc được dùng ở cả hai dạng tươi và khô.
- Với lá hoàn ngọc tươi: Giã nát vắt lấy nước cốt để uống hoặc nhai trực tiếp rồi nuốt, liều lượng điều chỉnh tùy theo từng chứng bệnh.
- Với hoàn ngọc khô: Đem hãm với nước ấm và uống vào buổi sáng, trước bữa ăn giúp cơ thể hấp thu tốt hơn và hỗ trợ quá trình điều trị.
Với cây xương khỉ tươi, người ta thường giã nhuyễn rồi hòa với nước để uống trực tiếp. Trường hợp dùng dược liệu dạng khô, chỉ cần hãm với nước ở nhiệt độ thích hợp và dùng như uống trà. Ngoài việc dùng riêng lẻ, cây xương khỉ còn có thể kết hợp với nhiều vị thuốc khác nhằm tăng cường tác dụng điều trị.
Cây hoàn ngọc và cây xương khỉ khác nhau như thế nào? Cây xương khỉ hỗ trợ điều trị các bệnh về gan (Nguồn: Long Châu)
Trên đây là những thông tin cơ bản giúp bạn phân biệt cây hoàn ngọc và cây xương khỉ khác nhau như thế nào. Tuy nhiên cần lưu ý rằng, trước khi sử dụng bất kỳ loại thảo dược nào, bạn nên tham khảo thêm ý kiến của bác sĩ hoặc chuyên gia y tế để đảm bảo an toàn và hiệu quả trong quá trình sử dụng.
Xem thêm
Du lịch Hạ Long 2 ngày 1 đêm: Ăn gì, chơi gì, mua đặc sản gì?
.jpg)
.png)
