Trong văn hóa phương Đông, lòng hiếu thảo luôn được đề cao như một đức tính căn bản của con người. Ở Việt Nam, truyền thống này càng được khắc ghi rõ nét qua một ngày lễ đặc biệt: Lễ Vu Lan. Nguồn gốc của lễ này bắt đầu từ một truyền thuyết cảm động, đó là hành trình cứu mẹ thoát khỏi cảnh khổ của Tôn giả Mục Kiền Liên - một trong hai đại đệ tử xuất chúng của Đức Phật Thích Ca.
Nguồn gốc lễ Vu Lan từ truyền thuyết Tôn giả Mục Kiền Liên
Khi nhắc đến Lễ Vu Lan, người ta thường kể lại câu chuyện về Tôn giả Mục Kiền Liên cứu mẹ khỏi kiếp ngạ quỷ. Theo đó, sau nhiều năm tu luyện, Mục Kiền Liên chứng đắc thần thông và mong muốn dùng năng lực đó để tìm lại mẹ mình là bà Thanh Đề. Tuy nhiên, thay vì thấy mẹ ở một cõi lành, ông phát hiện bà đang chịu cảnh đọa đày khổ sở nơi địa ngục vì những nghiệp ác đã gây khi còn sống.
Dù rất đau lòng, ông vẫn mang cơm đến dâng mẹ với mong ước bà bớt đói khát. Nhưng kỳ lạ thay, vừa đưa cơm lên miệng, thức ăn liền hóa thành lửa đỏ, báo hiệu nghiệp chướng quá nặng không thể dùng sức cá nhân hóa giải.
Bất lực, Mục Kiền Liên tìm đến Đức Phật và được chỉ dạy rằng chỉ khi hợp lực cùng chư Tăng khắp mười phương hồi hướng công đức mới mong cứu mẹ khỏi cảnh khổ. Đức Phật dặn rõ: Ngày Rằm tháng bảy là thời điểm thích hợp để thực hiện đại lễ cúng dường, mời các vị Tăng thanh tịnh về thọ thực, từ đó tạo phước lành giúp vong linh được siêu thoát.
Lắng nghe lời Phật dạy, Mục Kiền Liên đã tổ chức lễ cúng dường Tam Bảo, hồi hướng phúc đức cho mẹ mình. Kết quả là bà Thanh Đề được thoát khỏi kiếp ngạ quỷ, chuyển sinh về cảnh giới tốt đẹp hơn. Từ sự kiện này, truyền thuyết lễ Vu Lan ra đời và được lưu truyền qua nhiều thế hệ.
Nguồn gốc lễ Vu Lan từ truyền thuyết Tôn giả Mục Kiền Liên (Ảnh: NgayNay)
Ý nghĩa nhân văn sâu sắc từ truyền thuyết về Lễ Vu Lan
Từ câu chuyện xúc động đó, Lễ Vu Lan đã trở thành ngày đặc biệt trong năm – nơi người ta thể hiện đạo lý làm người, lòng hiếu nghĩa và sự tri ân dành cho đấng sinh thành.
- Biểu tượng của lòng hiếu thảo: Lễ Vu Lan là dịp nhắc nhở mỗi người hướng về cội nguồn, trân trọng công ơn cha mẹ khi còn sống và cầu siêu, tưởng nhớ nếu cha mẹ đã qua đời.
- Kết nối giữa đạo và đời: Lễ Vu Lan không chỉ là nghi thức Phật giáo mà còn là một phần văn hóa truyền thống của người Việt. Nó phản ánh cách đạo lý thấm nhuần vào đời sống hàng ngày giúp con người sống có đạo đức, biết yêu thương và sẻ chia.
- Thúc đẩy tâm thiện, tích phúc: Vào dịp này, các Phật tử thường tham gia các hoạt động thiện nguyện, cúng dường chư Tăng, cầu siêu cho cha mẹ, tổ tiên. Đây là dịp để mọi người gieo trồng hạt giống thiện lành, gột rửa nghiệp chướng và hướng đến cuộc sống tích cực hơn.
Truyền thuyết lễ Vu Lan trở thành biểu tượng của lòng hiếu thảo (Ảnh: Báo Lao động)
Những nghi lễ truyền thống trong mùa Vu Lan
Bên cạnh ý nghĩa sâu sắc của truyền thuyết Lễ Vu Lan, ngày lễ này còn được thể hiện qua các nghi lễ phong phú, trang nghiêm. Hãy cùng tìm hiểu các hoạt động thường thấy vào mùa Vu Lan qua các phần dưới đây.
Cúng lễ tại gia
Vào ngày rằm tháng bảy, nhiều gia đình Việt sẽ chuẩn bị mâm cơm chay hoặc cỗ cúng để tưởng nhớ tổ tiên. Mâm lễ thường bao gồm các món chay đơn giản, nhang đèn và lễ vật thành kính. Gia chủ thắp hương, khấn vái và bày tỏ lòng biết ơn đến những người đã khuất.
Ngoài việc cúng tổ tiên, nhiều người còn thực hiện nghi thức “cúng thí thực cô hồn” dành cho các vong linh không người thờ cúng. Hành động này vừa thể hiện lòng từ bi, vừa tạo phước lành cho gia đình.
Lễ cầu siêu và cài hoa hồng tại chùa
Tại các ngôi chùa, Phật tử tụ hội để tham gia lễ cầu siêu, tụng kinh Vu Lan và cúng dường chư Tăng. Đây là dịp mọi người tụng niệm, hồi hướng công đức cho cha mẹ và tổ tiên nhiều đời.
Một nghi thức nổi bật trong mùa Vu Lan là lễ “cài hoa hồng”. Người còn cha mẹ sẽ cài hoa hồng đỏ, người mất cha hoặc mẹ sẽ cài hoa hồng trắng. Chi tiết nhỏ này mang ý nghĩa thiêng liêng, nhắc nhở mỗi người trân trọng phút giây bên cha mẹ khi còn có thể.
Lễ cầu siêu thường được tổ chức vào mùa lễ Vu Lan (Ảnh: Chùa Ba Vàng)
FAQ - Câu hỏi thường gặp về chủ đề bài viết
Để giúp bạn hiểu rõ hơn về truyền thuyết và ý nghĩa của Lễ Vu Lan, dưới đây là một số thắc mắc thường gặp:
-
Tại sao mẹ của Mục Kiền Liên bị đọa địa ngục?
Theo truyền thuyết, bà Thanh Đề – mẹ của Mục Kiền Liên khi còn sống đã phạm nhiều điều ác, thiếu lòng từ bi, tạo nghiệp nặng nên khi mất bị đọa làm ngạ quỷ.
-
Vì sao ngày rằm tháng bảy được chọn làm Lễ Vu Lan?
Đức Phật dạy rằng đây là ngày thích hợp để chư Tăng tự tứ sau ba tháng an cư, là thời điểm tâm linh thanh tịnh để hồi hướng công đức cho cha mẹ và tổ tiên.
-
Lễ Vu Lan có giới hạn cho người theo đạo Phật không?
Không. Mặc dù bắt nguồn từ Phật giáo nhưng Lễ Vu Lan là nét văn hóa chung của người Việt. Dù theo tôn giáo nào, ai cũng có thể thể hiện lòng hiếu kính với cha mẹ vào dịp này.
Truyền thuyết về Lễ Vu Lan không chỉ đơn thuần là một câu chuyện cổ tích hay truyền thuyết tôn giáo mà đó là bài học sống động về lòng hiếu thảo, sự biết ơn và tinh thần nhân ái. Dù trải qua hàng ngàn năm, giá trị ấy vẫn luôn là ngọn đèn soi sáng cho đạo lý làm người trong xã hội hiện đại. Mỗi mùa Vu Lan sắp về, đừng quên dành thời gian để nghĩ về cha mẹ, tổ tiên - những người đã hi sinh lặng lẽ để ta có được ngày hôm nay.
Xem thêm:
.jpg)
.png)
